Viêm đa khớp

TTO - Tôi năm nay 24 tuổi, đang là sinh viên, sức khỏe bình thường. Khoảng 1 tháng nay, vùng cổ chân tôi thường hay bị sưng tấy lên, như bị trật chân, kèm theo các cơ ở bắp chân trở nên đau nhức.
Có khi tình trạng tương tự cũng xảy ra với 2 tay và cổ tay; khu vực dưới da (phần lớn ở 2 tay và chân) thường hay nổi lên các vết sưng, khi ấn vào thấy đau, sau vài hôm tự lặn xuống, để lại vết bầm nhạt và mờ dần.
Tình trạng trên thường hay xảy ra, lặp đi lặp lại và tự khỏi sau vài hôm. Tôi có ngâm chân bằng nước nóng, thoa dầu, thuốc rượu, nhưng tình trạng không cải thiện. Tôi thường đi lại, nhưng không đi giày cao gót, xin hỏi tôi bị bệnh gì? Cảm ơn bác sĩ. (Hoa Cỏ May)
- Bạn không cho biết trước khi bị sưng khớp, bạn có một thời gian bị mệt mỏi, gầy, chán ăn và sốt nhẹ không.
Bạn cho biết bị sưng vùng cổ chân và cổ tay, kèm theo nổi cục dưới da, nhưng đặc biệt có hay nổi cục ở vùng da sát xương không (như mỏm khuỷu tay, đầu gối, mặt lưng các ngón tay)?
Chính xác và điển hình bạn có bị sưng các khớp đốt bàn tay - ngón tay thứ hai và ba, khớp sưng phồng lên thành hình thoi và đau, sưng đau cả khớp cổ tay. Về phía cổ chân, cũng đau và sưng các khớp tương ứng như ở tay. Có hiện tượng cứng khớp và đau nhiều nhất vào buổi sáng không? Nếu đúng như vậy, có thể bạn ở giai đoạn khởi đầu của bệnh viêm đa khớp dạng thấp (hay viêm đa khớp mãn tính tiến triển).
Bệnh này hay gặp ở phụ nữ (4/5) và thường bắt đầu từ 35 đến 55 tuổi. Ở trường hợp của bạn, sự khởi đầu này hơi sớm và cần phân biệt với bệnh viêm đa khớp cấp tính bằng tính chất hằng đinh (không di chuyển từ khớp này sang khớp khác). Khớp sưng phồng lên dần dần và cân đối qua nhiều đợt (nhưng không biến mất để trở lại bình thường).
Các tiêu chuẩn để chẩn đoán chắc chắn bệnh này như sau:
- Cứng khớp buổi sáng
- Đau cơ học (khi vận động)
- Các phần mềm sưng lên
- Đau đến một khớp khác cách nhau ít nhất là 3 tháng
- Nổi cục dưới da
- Tổn thương X-quang điển hình (đường liên khớp mỏng đi, vết xước ở các đầu xương mất chất xương tại chỗ)
- Các dấu hiệu giải phẫu bệnh lý điển hình (vi thể thấy các hạt thấp là các viêm mao quả với hoại tử tơ huyết ở trung tâm, vòng tổ chức bào ở xung quanh và thâm nhiễm lynapho-plasmocyte ở ngoại vi)
Các dấu hiệu huyết thanh chẩn đoán để phát hiện “yếu tố thấp” xuất hiện muộn sau 1 năm: các phản ứng Waaler-Rose và latese se (+)
Bạn cần đi khám bác sĩ chuyên khoa khớp để được chẩn đoán sớm và chính xác, điều trị kịp thời để tránh đến giai đoạn muộn là dính khớp, biến dạng khớp gây tàn phế.
Hiện việc điều trị rất phức tạp tùy thuộc từng thể bệnh và giai đoạn bệnh. Có thể dùng các thuốc chống viêm (nhưng trước đó phải chắc là không có loét dạ dày), dùng muối vàng (nhưng không được có tổn thương thận), dùng corticoit (nhưng không được có bệnh tiểu đường), dùng thuốc chống sốt rét tổng hợp (nhưng đáy mắt phải không có tổn thương). Nặng hơn, có thể dùng thuốc giảm miễn dịch, levamisole. Đôi khi cần kết hợp điều trị tại chỗ và chỉnh hình. BS LƯU MẠNH TÙNG-Chuyên khoa II, Nội khoa

Đau lưng, làm sao đây?

Massage, bấm huyệt cũng là phương pháp giảm đau, mỏi lưng.
Có nhiều bệnh lý, nguyên nhân gây ra tình trạng đau, mỏi vùng lưng, đau cột sống thắt lưng. Ở bài này chúng tôi đề cập về đau, mỏi vùng eo lưng theo quan điểm của đông y và những cách chữa trị không can thiệp bằng ngoại khoa...
Nguyên nhân gây đau, mỏi vùng eo lưng
Theo lương y Huỳnh Văn Quang (TP.HCM): "Có nhiều bệnh lý khiến cho chúng ta bị đau lưng, mỏi lưng. Riêng đối với y học cổ truyền rất quan tâm đến 3 thể loại đau lưng đó là: yêu thống, yêu toan và yêu khao thống. Yêu thống là đau vùng thắt lưng một hay hai bên cột sống lưng, mà nguyên nhân thường là do thận khí hư suy hay do lao động quá sức; hoặc huyết hư, khí trệ tích tụ trong kinh lạc; do nhiễm phải tà khí; do chấn thương bởi khuân vác nặng sai tư thế... Yêu toan thì có cảm giác khó chịu, nhức mỏi vùng thắt lưng, thường là do thận khí hư suy; phòng dục (hoạt động tình dục) quá độ; lao lực quá sức làm tổn thương thận khí. Còn yêu khao thống là tình trạng đau từ vùng eo lưng xuống xương cùng, nguyên nhân cũng là do thận khí hư suy. Ngoài 3 chứng đau lưng trên, còn có đau lưng "yêu cốt tổn đoạn" do gãy cột sống vùng thắt lưng, hay do chấn thương nặng... Ở trường hợp này, người bệnh có triệu chứng sưng đau tại chỗ, lệch đoạn cột sống, trượt đốt sống, nặng hơn thì tủy sống bị tổn thương, hai chân bị tê dại... Cần phải hạn chế vận động".
Còn theo lương y Phan Cao Bình (TP.HCM), đau, mỏi lưng do nhiều nguyên nhân như: do thận suy, do các tổn thương ở cột sống, do ngồi nhiều, ít vận động vùng lưng (như tài xế, nha sĩ, thợ máy, nhân viên văn phòng...), do sinh hoạt, làm việc, học tập ngồi sai tư thế, do thể tạng béo phì (làm cho cột sống phải gánh một trọng lượng nặng)... Ngoài ra, đau thắt lưng còn do suy nhược hệ thần kinh, và người ta đã thấy được có sự liên quan giữa chứng đau đầu và đau lưng, khi đau đầu do suy nhược thần kinh đã kéo theo chứng đau lưng. Một khi đau lưng lâu ngày, tình trạng đau không chỉ ở vùng lưng, eo lưng, mà còn lan xuống phía dưới hai chân, khi đó gọi là đau thần kinh tọa...
Một số phương pháp trị liệu
Đối với 3 thể đau, mỏi vùng eo lưng (yêu thống, yêu toan và yêu khao thống), theo lương y Huỳnh Văn Quang thì việc trị liệu theo y học cổ truyền sẽ đem lại hiệu quả khả quan. Nhưng đối với đau lưng loại "yêu cốt tổn đoạn" thì phải can thiệp bằng ngoại khoa của Tây y. Về chữa trị đau, mỏi lưng bằng vận động vật lý trị liệu, y học cổ truyền có những phương pháp như: sử dụng sóng siêu âm cao tần từ 0,8 - 3MH (dùng gel phối hợp với thuốc cao, rồi áp vào điện cực lên các vùng huyệt có tác dụng chữa đau lưng) với thời gian từ 15 - 20 phút; hoặc kết hợp với chiếu sáng laser vào các huyệt nói trên, sẽ có tác dụng giảm đau nhức, mỏi lưng rất hay; điều trị bằng laser với bước sóng từ 600 nm - w phổ hồng ngoại. Nghiên cứu của tiến sĩ người Đức - Jacques Elias, cho chiếu laser với bước sóng 632 nm - w vào các huyệt thượng liên, thứ liên, trung liên, bàng quang du, ủy trung và huyệt mệnh môn đã đem lại kết quả trị đau, mỏi lưng rất hay. Thường một liệu trình trị liệu là khoảng 10 ngày (mỗi ngày 1 lần); hoặc châm cứu các huyệt: thận du, chí thất, phục lưu, huyệt ủy trung... các huyệt này có đường kinh mạch chạy ngang qua vùng eo lưng, nên có tác dụng rất hay trong chữa trị đau, mỏi vùng eo lưng".
Còn lương y Phan Cao Bình thì lại có những phương pháp khác trong chữa đau, mỏi lưng như: hơ ấm các huyệt (huyệt yêu nhãn, ủy trung, thận du, chí thất, thừa sơn...) bằng loại cây ngải cứu (đốt ngải cứu lên và hơ ấm vào các huyệt); hoặc xoa, đắp thuốc rượu (được ngâm từ các vị thuốc tam thất, gừng, tế tân...); hoặc có thể ra biển, nằm sấp người rồi đắp cát nóng lên vùng lưng, eo lưng từ 30 phút đến 1 giờ (mỗi đợt trị liệu từ 3 - 7 ngày) cũng có tác dụng giảm đau lưng rất hay; hoặc nắm hai bàn tay lại và chà hai mu bàn tay lên hai bên cột sống thắt lưng, hay dùng một số dụng cụ (có bán sẵn) để lăn mỗi khi đau, mỏi lưng. Ngoài ra còn có thể tập một số động tác sau để trị chứng đau, mỏi vùng lưng, thắt lưng như: động tác gập và ngửa người ở tư thế ngồi (khi cúi thì thở ra, khi ngửa thì hít vào); hoặc xoay cột sống; hay tập bài tập Hoa sen thượng - trung - hạ của bộ môn Thái cực khí công. Nếu đau lan xuống chân (đau thần kinh tọa), thì tập 6 động tác chân của Thái cực khí công phối hợp với các phương pháp ở trên. Bên cạnh đó, còn có một số bài thuốc y học cổ truyền chữa chứng đau vùng thắt lưng do thận khí hư suy như: bài Kim hủy thận khí; Lục vị hoàng; Bổ thận hoạt huyết thang. Còn nếu đau, mỏi lưng do khí hư huyết trệ thì có bài Huyết phủ trục ứ thang...
. Theo TNO 10:31', 19/12/ 2006 (GMT+7)

Cách để phòng và chữa trị bệnh loãng xương ở người cao tuổi

8:30, 09/10/2007
GS-BS Christian Roux - nhà Thấp khớp học tại BV Cochin - Cộng hòa Pháp - đồng tác giả sách "Chứng loãng xương" (La ostéoropose) - NXB BASH - Paris, giới thiệu những hiểu biết sơ bộ về nguồn gốc, nguyên nhân, quá trình tiến triển chứng loãng xương và các phương thức đề phòng, chữa trị đã, đang được đưa vào sử dụng cho bệnh nhân đạt hiệu quả tốt.
Chứng loãng xương là một căn bệnh rất phổ biến ở người cao tuổi nhất là ở phụ nữ, từ thời kỳ mãn kinh trở đi. Căn bệnh không chết người nhưng nguy hiểm, tiến triển âm thầm không gây đau đớn khiến người bệnh không hay biết để chữa trị.
Bệnh thường bộc lộ ra từ một ca chấn thương nhiều khi rất nhẹ ở hệ xương: một cú ngã từ tư thế đứng, trượt chân trong phòng tắm, bước hụt cầu thang..., làm gãy xương cổ tay, gãy xương cẳng chân dồn cột sống v.v... khiến người bệnh phải chữa trị dài ngày, phức tạp, có khi bị tật nguyền, để lại di chứng suốt đời, mất khả năng lao động, chất lượng cuộc sống bị giảm sút nghiêm trọng.
Chứng loãng xương xuất hiện khi nào?
Xương là một mô sống (tissu) gồm bởi một “cốt” (matrice) các chất protein chủ yếu là chất collagen trong đó những tinh thể đảm bảo độ bền vững cho xương. Cốt xương đó thường xuyên được đổi mới bởi 2 loại tế bào (TB).
- Những TB tạo cốt xương: ostéoblastes cấu tạo ra nó và vôi hóa nó.
- Các TB hủy cốt xương: ostéoclastes, ngược lại phá hủy nó.
Hoạt động phá hủy này là bắt buộc vì nó cho phép sự đổi mới các mô xương, giúp xương thích ứng tốt với mọi va chạm, dồn nén...
Chứng loãng xương xuất hiện khi những khả năng phá hủy vượt quá khả năng xây dựng. Khi đó xương trở nên xốp sẽ dễ bị gãy hoặc rạn vỡ "tức khắc" hoặc "dần dần", sau mỗi chấn thương nhỏ nhất... Người ta ước lượng khoảng 30%-40% những người trên 50 tuổi sẽ bị loãng xương cho đến cuối đời.
Các yếu tố dễ dẫn đến bệnh, Có 7 yếu tố, đó là:
1. Giới tính : Phụ nữ thường bị nhiều hơn nam giới.
2. Di truyền: Các đối tượng có cha, mẹ đã từng bị gãy xương, ví dụ gãy cổ xương đùi, thường có nguy cơ bị loãng xương nhiều hơn.
3. Tuổi tác: Nguy cơ gãy xương xuất hiện sau tuổi 50 và sẽ tăng gấp đôi ở 10 năm sau: ở những phụ nữ mãn kinh sớm.
4. Cân nhẹ: Bệnh thường có ở những người thuộc hạng cân dưới 50kg hoặc có chỉ số khối lượng cơ thể đo bằng tỉ số: Ic = Trọng lượng cơ thể (tính bằng kg)/chiều cao2 (tính bằng mét) <19 (đây là thông số sinh học đối với người Âu - Mỹ, còn đối với Việt Nam và Đông Nam Á thì thấp hơn). 5. Hút thuốc lá: Kể cả hút thường xuyên hoặc mới hút. 6. Dùng các dược phẩm có corticoid kéo dài quá 3 tháng trở lên. 7. Có một số bệnh về nội tiết, về tiêu hóa, thận và hô hấp. Nếu không gặp phải một trong những nhân tố nói trên thì không cần đến máy đo để phát hiện chứng loãng xương nhưng trong trường hợp ngược lại, nhất thiết phải tìm đến máy. Sau một xét nghiệm cho kết quả bình thường, nếu 3-5 năm sau bỗng nhiên xuất hiện một yếu tố rủi ro nào đấy, ví dụ mẹ bạn bị gãy cổ xương đùi thì tốt nhất là bạn nên đi kiểm tra tình trạng, mật độ xương cốt của mình. Bệnh tiến triển thời kỳ đầu rất âm thầm. Mật độ xương giảm dần một cách tất yếu từ tuổi 50, nhưng không gây đau đớn gì. Do đó, nếu có điều kiện, ở lứa tuổi đó các bà, các chị cũng nên tìm cách đi đo mật độ xương ở các cơ sở y tế có chuyên khoa xương. Sự suy giảm mật độ xương là việc rất hệ trọng, thường đi kèm với sự rối loạn về chất lượng xương, khiến bộ xương trở nên mỏng mảnh, rồi thì xuất hiện sự gãy xương đầu tiên. Nếu không được chữa trị kịp thời bệnh tiến triển và làm tăng thêm nguy cơ gãy xương tiếp. Trong những thể nặng hơn, có thể phát hiện tới 3, 4 chỗ gãy. Gãy xương sống, gãy cổ xương đùi là trường hợp nghiêm trọng hơn cả, thường gặp ở những người cao tuổi, sức khỏe kém. Một năm tại Pháp có tới 50 nghìn đến 60 nghìn ca lắp háng giả vì gãy cổ xương đùi! Bệnh loãng xương thường tiến triển qua 3 giai đoạn: Giai đoạn 1: Mật độ xương không đủ. Đó mới chỉ là một sự cảnh báo, chưa là bệnh. Giai đoạn 2: Mật độ xương thấp, nhưng chưa có gãy xương. Giai đoạn 3: Loãng xương nặng, gây ra một hoặc nhiều vụ gãy xương.
Cách đề phòng và chữa trị bệnh loãng xương:
Có thể phòng ngừa bệnh loãng xương, nhưng cần được tiến hành sớm, ngay từ tuổi trưởng thành để có được “vốn” cứng cáp. Ở giai đoạn này của cuộc đời, có 3 nguyên tắc quan trọng là: 1. Tiêu thụ (qua đường ăn, uống, tiêm truyền...) các sản phẩm giàu canxi, để bổ sung canxi cho cơ thể, trong đó quan trọng nhất là sữa. 2. Tập thể dục hoặc thể chất ít nhất 3 lần/tuần. 3. Không hút thuốc lá. Với các phụ nữ có mật độ xương không quá thấp, chỉ cần ngừng hút thuốc lá, tập thể dục và tập đều đặn, tiêu thụ 3 sản phẩm sữa mỗi ngày, các loại nước khoáng giàu canxi, uống sinh tố D với liều lượng 400-800 đơn vị/ngày, tắm nắng... cũng là điều cần làm trong tất cả các giai đoạn của chứng loãng xương. Với những phụ nữ mà mật độ xương thấp, lại có rối loạn của thời kỳ mãn kinh, bác sĩ có thể chỉ định từng thời kỳ, một phương thức chữa trị nội tiết hỗ trợ, có tác dụng bảo vệ hệ xương, nhưng chống chỉ định đối với các ca đã, đang điều trị ung thư vú. Các phương thức điều trị và dược phẩm đã và đang được sử dụng: ở các giai đoạn cuối của bệnh loãng xương, việc sử dụng thuốc để chữa trị là điều bắt buộc. Tùy theo các hãng bào chế, thuốc chữa loãng xương có nhiều tên gọi khác nhau nhưng về cơ bản, thuộc các nhóm chính sau đây: 1. BI-PHOTSPHONAT: dạng viên uống hàng tuần hoặc hàng tháng, sử dụng trước và sau khi có gãy xương. 2. RALOCXIFEN và TERIPARATIT: dạng tiêm dưới da hàng ngày, trong vòng 18 tháng, có tác dụng lên nguồn tiếp nhận hoócmôn, chỉ định cho các phụ nữ loãng xương, gãy rạn ở cột sống (rachis); cần thận trọng trong việc sử dụng thuốc này với các ca đã mổ ung thư vú. 3. RENALAT STRONG CHIUM: dạng gói nhỏ như gói trà hòa tan (sachets), dùng hàng ngày, có thể dùng trong mọi giai đoạn của bệnh. Dược phẩm và phương thức điều trị mới, sắp được ra đời, bằng đường tiêm truyền hằng năm, một lần duy nhất: Đó là ZOLEĐRONAT, sẽ được phép bán rộng rãi trên thị trường trong những tháng cuối năm nay, có đặc điểm chỉ dùng duy nhất một năm một lần, ở dạng tiêm truyền tĩnh mạch, ngắn, trong vòng 15 phút. Công trình nghiên cứu dược phẩm này đã được thực nghiệm trên 7.000 phụ nữ tại Hoa Kỳ, Anh, Pháp và các nước châu Âu trong vòng 3 năm qua, và được công bố kết quả trên báo Y học Anh mới (New England Journal of Medecin), với 70% các ca gãy cột sống, 40% gãy cổ xương đùi, 20% các ca gãy xương khác đã được giảm bớt. Một dược liệu khác đầy hứa hẹn đang được tìm tòi, nghiên cứu và một phương thức điều trị mới nữa sẽ ra đời. Dược phẩm mới và phương thức điều trị mới sẽ được ra đời dựa trên cơ sở của công trình nghiên cứu mới đây về cơ chế hoạt động của các tế bào xương. Những nhà phát minh đã tìm ra một chất protein có vai trò đồng thời trong sự hình thành và sự hoạt động của các TB phá hủy xương. Họ đã thành công trong việc tạo ra một kháng thể chống lại chất protein này. Dược phẩm đang được thực nghiệm, đánh giá và sẽ được chỉ định tiêm dưới da, 6 tháng/lần. Một công trình nghiên cứu quốc tế rộng rãi tiến hành trên hàng ngàn phụ nữ đang được tiến hành tại Hoa Kỳ, nhiều nước châu Âu, trong đó Pháp giữ vị trí chủ đạo. Những kết quả ban đầu rất đáng khích lệ; thuốc được hấp thụ tốt, ít tác dụng phụ, thời gian sử dụng thuốc ngắn, tác dụng kéo dài, ít phiền hà cho người bệnh. Những kết quả nghiên cứu sẽ được công bố vào năm 2008. Lương Vĩnh Khang (sưu tầm) (Báo ANTG)

Bệnh viêm khớp do thuốc

TS.BS. Nguyễn Vĩnh Ngọc (Khoa khớp Bệnh viện Bạch Mai)
(Cập nhật: 17/9/2007)

Nhiều loại thuốc có thể gây viêm khớp, với các biểu hiện tại chỗ hay kèm theo các biểu hiện hệ thống. Ví dụ kinh điển như thuốc lợi tiểu có thể gây ra các cơn gút cấp hay thuốc chẹn beta giao cảm có thể nên luput do thuốc. Tuy nhiên viêm khớp do dùng interferon alpha hay viêm mạch do thuốc vẫn còn ít được biết tới. Nếu biết rằng thuốc cũng có thể là nguyên nhân gây viêm khớp thì có thể giải quyết được viêm khớp rất thuận lợi khi ngừng thuốc là nguyên nhân.
Các loại thuốc gây viêm khớp
Tổn thương khớp bàn tay do viêm.
Người ta đã thống kê được 32 thuốc có thể gây nên hay khởi động viêm khớp. Đầu tiên phải kể đến một số loại thuốc kháng sinh như trimethoprim, ampicillin, norfloxacin, perfloxacin, isoniazid. Một số thuốc chống virut cũng nằm trong danh sách này như zinovudin, interferon. Sau đó là một số loại vaccin được sử dùng rộng rãi hiện nay, đặc biệt là vaccin viêm gan B. Ngoài ra một số thuốc khác cũng có thể gây viêm khớp như retinoid, acid hyaluronic, cortivalzol, quinidin, symvastatin...
Đặc điểm viêm khớp do dùng một số loại thuốc
- Tổn thương khớp do dùng thuốc kháng sinh quinolon
Tổn thương khớp hiếm gặp nhưng có biểu hiện rõ hơn khi dùng pefloxacin. Các khớp bị tổn thương thường là cổ tay, khớp gối và cổ chân, thường xảy ra sau hai tuần điều trị. Các nghiên cứu thực nghiệm cho thấy fluoroquinolon có tác dụng có hại lên sợi collagen và proteoglycan của sụn khớp. Các biểu hiện khớp quan sát thấy trong 1,3% bệnh nhân. Các biểu hiện đau khớp hay đau cơ khá thường gặp. Ở một số bệnh nhân phát triển viêm khớp thực sự, có thể có tràn dịch khớp. Tuy nhiên không có hội chứng viêm sinh học và Xquang khớp bình thường. Ngoài ra dùng kháng sinh nhóm quinolon còn có nguy cơ bị viêm gân. Tỷ lệ viêm gân Achille do thuốc là 1,5%, đứt gân là 0,08%. Sau 60 tuổi, nguy cơ tương đối của viêm gân Achille tăng lên từ 3,2 lần trong trường hợp dùng quinolon đơn độc, đến 6,2 lần khi kết hợp với corticoid. Sử dụng kết hợp này nên tránh ở người cao tuổi và chỉ dùng khi không còn giải pháp nào khác.
- Tổn thương khớp do dùng interferon
Interferon alpha được dùng rộng rãi trong điều trị viêm gan B và C, cũng như trong ung thư (leuxemi kinh dòng tủy, một số loại u lympho, ung thư thận, u sắc tố da ác tính, đa u tủy xương). Dưới tác dụng của interferon alpha có thể xuất hiện các bệnh tự miễn của tuyến giáp, thiếu máu huyết tán, giảm tiểu cầu tự miễn, hội chứng luput. Viêm khớp hiếm gặp, chỉ mới báo cáo khoảng vài chục trường hợp, thường là viêm đa khớp đối xứng, đau khớp đơn thuần, hay viêm một hoặc vài khớp. Tốc độ máu lắng tăng cao trong 1/3 trường hợp, kháng thể kháng nhân dương tính trong 3/4 trường hợp. Nếu các triệu chứng nhẹ thì có thể duy trì dùng interferon, kết hợp với thuốc chống viêm không steroid hay thậm chí corticoid. Nếu dừng interferon thì tiến triển bệnh khớp thuận lợi gặp trong khoảng 3/4 các trường hợp. Trong trường hợp dùng lại interferon, dấu hiệu khớp tái phát trong 2/3 trường hợp. Trong nghiên cứu của Nesher, sử dụng prednison và hydroxychloroquin cho phép phòng được tái phát khi dùng lại interferon. Viêm đa khớp do dùng interferon beta chỉ gặp trong vài trường hợp, mặc dù được dùng rộng rãi trong xơ cứng cột bên thành mảng, chủ yếu trên cơ địa di truyền, có HLA DR B1*404.
- Viêm khớp do dùng vaccin viêm gan B và vaccin khác
Sau khi tiêm vaccin viêm gan B có thể thấy nhiều biểu hiện viêm khớp ở các mức độ khác nhau. Đau khớp đơn thuần gặp trong ít hơn 1% trường hợp. Viêm vài khớp hay viêm đa khớp hiếm gặp hơn. Các triệu chứng khởi phát từ 1 - 4 tuần sau mũi tiêm đầu tiên hay mũi thứ hai. Đau khớp biến mất sau vài tuần hay vài tháng khi dùng thuốc chống viêm không steroid. Người ta ghi nhận một số trường hợp xuất hiện viêm khớp dạng thấp sau tiêm vaccin viêm gan B, nhưng vẫn chưa biết đó là nguyên nhân hay trùng hợp ngẫu nhiên, hay tiêm vaccin chỉ là yếu tố khởi động trên một cơ địa mẫn cảm.
- Viêm khớp sau khi tiêm nội khớp acid hyaluronic
Phản ứng viêm khớp gặp trong 2-4% bệnh nhân, thường từ mũi tiêm thứ hai, xuất hiện vài giờ đến 24 giờ sau khi tiêm. Khớp gối sưng và đau. Điều trị tương tự như trên, trong một số trường hợp có thể dùng tiêm nội khớp corticoid có thể làm giảm nhanh chóng các triệu trứng. Tuy nhiên các lần tiêm sau vẫn có thể hoàn toàn bình thường. Có nhiều nguyên nhân giải thích hiện tượng này. Đó là phản ứng của hệ miễn dịch chống lại các yếu tố ngoại lai tiêm vào, kích thích trực tiếp các chất trung gian gây viêm, di chuyển bạch cầu, lắng đọng tinh thể pyrophosphat calci, giảm thải tiết dịch khớp do thuốc làm tăng độ nhớt của dịch khớp, kích thích phần mềm cạnh khớp do không tiêm vào trong khớp gây phản ứng tạo u hạt.
- Tổn thương khớp do dùng thuốc retinoid
Retinoid được dùng rộng rãi trong điều trị vảy nến. Riêng ở Pháp chỉ có acitretin, dẫn chất hoạt tính của etretinat, hiện nay là thuốc duy nhất được dùng. Khi dùng thuốc có thể xuất hiện đau khớp, chứ không thấy viêm khớp hay viêm đa khớp thực sự. Tuy nhiên khi dùng thuốc kéo dài có thể thấy xuất hiện gai xương đốt sống, khuỷu tay, khớp gối, vai, cổ chân. Một số trường hợp viêm khớp quan sát thấy khi dùng isotretinoid, thuốc dành cho điều trị trứng cá mức độ nặng.Tóm lại hiện nay các thông tin về thuốc đăng tải trên các tạp chí và internet giúp có thể tra cứu dễ dàng các tác dụng phụ của thuốc. Điều đó thực sự bổ ích cho các bác sĩ khi kê toa cũng như theo dõi và dự phòng được tác dụng phụ của thuốc có thể phát sinh trong quá trình điều trị

Đau dây thần kinh hông, nguyên nhân và cách chữa

Hội chứng đau dây thần kinh hông gặp khá phổ biến ở nước ta. Thông thường nam giới mắc nhiều hơn nữ giới và gặp hầu hết trong độ tuổi đang lao động. Bệnh đau dây thần kinh hông làm ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và qua đó ảnh hưởng đến khả năng lao động. (Hình: dáng người bệnh đau thần kinh hông).Ngày nay, nhờ tiến bộ của khoa học kỹ thuật mà việc chẩn đoán bằng cận lâm sàng như chụp bao rễ thần kinh bằng thuốc cản quang tự tiêu, điện cơ đồ, chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ... và điều trị bệnh đau dây thần kinh hông có nhiều thuận lợi hơn trước đây.Đau dây thần kinh hông là gì? Đau dây thần kinh hông (còn gọi là đau dây thần kinh tọa) chủ yếu là đau các rễ thần kinh vùng thắt lưng (từ L5 đến cùng 1) và thoát vị đĩa đệm vùng thắt lưng. Đặc điểm của đau dây thần kinh hông là đau lan dọc theo đường đi của dây thần kinh hông. Đường đi của dây thần kinh này bắt đầu từ thắt lưng (L5) đi xuống mông dọc theo hai mặt sau của đùi xuống cẳng chân rồi có thể xuyên ra ngón cái, ngón út (còn tùy thuộc vào rễ bị đau là L5 hay cùng 1).Dấu hiệu nhận biết bệnh đau dây thần kinh hôngNổi bật nhất là triệu chứng đau: đau lưng sau đó là đau dây thần kinh hông. Đau thường xuất hiện khi làm việc gì đó gắng sức như nhấc một vật nặng bỗng đau nhói vùng thắt lưng, những giờ sau đó và những ngày sau có thể đau tăng lên và bắt đầu lan xuống mông, xuống chân theo đường đi của dây thần kinh hông. Tính chất đau cũng có khác nhau, đôi khi đau âm ỉ nhưng có khi đau dữ dội như dao đâm. Ngay cả khi ho, hắt hơi hoặc cúi gập người xuống cũng đau. Ban đêm thường đau tăng lên nhưng khi nằm nghỉ ngơi trên giường có nền cứng, đầu gối hơi co lại thì đau có thể giảm và bệnh nhân thấy dễ chịu hơn. Ngoài đau có thể thấy tê cóng, dấu hiệu kiến bò hoặc như ai đó dùng kim châm phía bờ ngoài bàn chân chéo qua mu bàn chân đến ngón cái hoặc ngón út.Khi sờ vào vùng thắt lưng thấy cơ lưng phản ứng cứng. Cột sống mất đường cong sinh lý bình thường. Bệnh nhân có tư thế ngay lưng, vẹo người để chống đỡ với triệu chứng đau.Căng dây thần kinh hông: Người thầy thuốc có thể dùng một trong các nghiệm pháp đơn giản sau đây:Cho người bệnh nằm ngửa, hai chân duỗi thẳng, bàn tay thầy thuốc đỡ hai chân bệnh nhân lên (đầu gối người bệnh phải thẳng) rồi từ từ nâng lên khỏi mặt giường nếu đau dây thần kinh hông thì chỉ nâng lên được một góc độ nhất định, nếu bệnh nhân đã thấy đau, từ từ nâng chân lên thì càng thấy đau tăng, không chịu đựng được (góc nâng lên càng nhỏ mức độ đau càng nhiều).Bệnh nhân ngồi trên giường, hai chân duỗi thẳng, cúi đầu xuống, 2 ngón tay trỏ xu hướng sẽ sờ vào hai ngón chân cái: nếu bệnh nhân thấy đau nhiều ở lưng mông, thì rất khó sờ được ngón chân. Muốn sờ được ngón chân người bệnh phải gập đầu gối lại.Hậu quả của đau dây thần kinh hông:Đau dây thần kinh hông có thể chỉ xảy ra một bên nhưng cũng có trường hợp bệnh xảy ra hai bên tùy theo nguyên nhân, ví dụ lao cột sống, thoát vị đĩa đệm giữa, ung thư... Đau dây thần kinh hông có thể đau cấp tính hoặc đau mạn tính.Thể đau cấp tính: Người bệnh đau dữ dội trong vài ngày, vài tuần có khi lâu hơn và khi dùng thuốc giảm đau sẽ có tác dụng, vì vậy khi dùng thuốc mà không có tác dụng thì cần được hội chẩn để có hướng điều trị khác.Thể mãn tính: Bệnh không được điều trị dứt điểm từ đầu thì có thể trở thành mạn tính, khi đó người bệnh thấy hay đau âm ỉ ở vùng mông và vùng thắt lưng.Ngoài ra, bệnh có thể tiến triển thành liệt nhẹ hoặc teo cơ.Nên làm gì để phòng bệnh đau dây thần kinh hông?Không mang vác nặng, đặc biệt là khi mang, vác vật nặng không đúng tư thế (tư thế bị lệch).Khi có hiện tượng dây thần kinh hông bị đau, đặc biệt là sau khi mang vác vật nặng, lệch tư thế cần đến cơ sở y tế để được khám và xác định, không tự tiện kéo, nắn hoặc làm các động tác thô bạo khác.Khi đã bị đau dây thần kinh hông cần được đi khám bởi thầy thuốc chuyên khoa thần kinh và tuân thủ các chỉ dẫn điều trị.Điều trị đau dây thần kinh hông:Điều trị theo nguyên nhân là tốt nhất. Do vậy biện pháp tìm nguyên nhân chính xác là rất quan trọng. Muốn làm được điều này bệnh nhân cần đến khám ở cơ sở y tế chuyên khoa thần kinh để có hướng điều trị đúng.Điều trị theo triệu chứng giảm đau, hạn chế làm căng dây thần kinh hông. Trong giai đoạn cấp tính người bệnh nên nằm yên trên giường có nền cứng, phẳng dùng một chiếc gối đặt vào khoeo chân làm cho đầu gối hơi gập lại để làm chùng dây thần kinh hông, động tác này giúp cho giảm đau đáng kể trong cơn đau cấp tính. Đây chỉ là biện pháp tình thế giải quyết giảm đau khi cơn cấp tính, tiếp theo là phải đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị đúng phác đồ.Đối với loại bệnh mạn tính nên tập thể dục nhẹ nhàng, đúng động tác. Có thể điều trị kết quả bằng kết hợp đông tây y (xoa bóp, bấm huyệt, thủy châm, điện châm, thuốc đắp, thuốc uống...) nhưng phải do thầy thuốc đông y hoặc lương y khám và điều trị. PGS.TS. Bùi Khắc Hậu - BS. Bùi Mai Hương

Ðau Lưng (Back Pain)

THỨ HAI 5 THÁNG TÁM 2002
Các hoạt động hàng ngày, ít tập thể dục và không cẩn thận trong lúc đi, đứng, nằm, ngồi đều làm chúng ta bị đau lưng.
Trung bình trong 10 người có 8 người bị đau lưng vài lần trong đời họ, phần lớn xảy ra khoảng 30 đến 40 tuổi. Ða số khi bị đau lưng do các bắp cơ (muscles) và dây chằng (ligaments) căng giản quá mức, nhưng sẽ thuyên giảm từ từ.
Những người dễ bị đau lưng. Phụ nữ đang mang thai hoặc có con nhỏ: các khớp xương của phần dưới cột sống bị lỏng do các kích thích tố gây ra. Các bà còn phải ẵm em bé hoặc nâng các dụng cụ như xe đẩy, tả lót trẻ em vv. Các công nhân làm việc nâng hàng hoặc cuối lên cuối xuống thường xuyên. Các công nhân ngồi với tư thế khom lưng trong thời gian làm việc. Những người có cột sống lưng dài và nhỏ, cổ cao hoặc lưng cong.
Tự chăm sóc khi bị đau lưng.
Khi quí vị bị đau lưng: Lăn bình nước lạnh hoặc bọc nước đá trên chỗ đau trong 15 phút. Nếu không hết có thể dùng bình nước nóng đặt lên chỗ đau. Lưu ý không nên dùng nước nóng ngay ngày đầu bị trặt lưng. Nằm thẳng trên nệm cứng hoặc trên sàn nhà trong 24 tiếng. Giữ cho lưng thẳng và đầu gối được nâng hơi cao. Uống vài loại thuốc giảm đau thí dụ như Nurofen. Tạm thời tránh làm công việc nặng, ngồi lâu, cuối lên hoặc xuống, và lái xe. Từ từ tăng các hoạt động làm giản các bắp thịt nơi cột sống. Sau khi bình phục nên tiếp tục tập các động tác được chỉ dẫn bởi các chuyên viên để giữ cho cột sống được dẻo dai.
Phần quan trọng.
Trị bịnh càng sớm thời gian lành bịnh sẽ được rút ngắn lại. Nên đi gặp bác sĩ nếu: Ðau nhức không giảm bớt. Nơi đau lan đến hai chân, hông hoặc háng. Nóng lạnh hoặc bị ban (rash). Khó khăn khi tiêu tiểu.
Thay đổi vài lối sống hàng ngày như sau có thể giảm đau lưng. Nếu quí vị ngủ trên giường nệm có lò xo, nên đặt một miếng ván bên dưới nệm. Cẩn thận những động tác làm giản hoặc ảnh hưởng đến cột sống. Giữ tư thế thẳng khi đứng hoặc ngồi. Khi nâng vật nặng, giữ lưng thẳng, cong đầu gối xuống và giữ vật nặng gần thân người hơn. Tập thể thao làm tăng sự dẻo dai của cột sống. Mang giày thấp gót. Tránh ho hoặc hắt hơi khi đang cuối xuống. Tránh ngồi trên xe quá lâu. Không nên dùng thuốc giảm đau quá lượng được chỉ dẫn bởi bác sĩ hoặc dược sĩ và không nên dùng trong thời gian dài.
Hội Chuyên Gia Việt Nam NSW/AUST

TỰ CHỮA ĐAU LƯNG KHÔNG DÙNG THUỐC

Thứ Sáu, 24/03/2006 - 10:23 PM
- Đau lưng cấp tính là một triệu chứng thường gặp, nếu không được điều trị triệt để có thể chuyển thành mãn tính rất khó chữa, thậm chí gây thoái hoá cột sống, thoát vị đĩa đệm, trượt thân đốt sống...
(Ảnh minh hoạ - Cobis).
Trên 80% trường hợp đau lưng cấp có thể tự điều trị khỏi sau 3 ngày bằng các cách đơn giản mà không cần dùng thuốc hay phải sử dụng các phương pháp điều trị chuyên sâu.

Nguyên nhân gây đau lưng cấp

- Thời tiết thay đổi đột ngột là nguyên nhân khiến các cơ, dây chằng, mạch máu và thần kinh vùng lưng bị co giãn quá mức. Người bệnh có cảm giác mệt mỏi, đau mỏi lan toả hai bên cột sống lưng. Nếu được chườm nóng lạnh hoặc xoa bóp, cảm giác đau sẽ bớt dần và khỏi sau một ngày.

- Làm việc trong một tư thế cố định cột sống, khối cơ lưng và dây chằng sẽ ít hoạt động gây ứ đọng chất trung gian hoá học trong cơ, đồng thời mạch máu kém lưu thông nên tình trạng nuôi dưỡng khu vực cột sống không được đảm bảo, cũng gây đau lưng cấp.

Người bệnh có cảm giác đau nhức âm ỉ dọc cột sống, các động tác cúi, ngửa, xoay hơi khó khăn. Nằm nghỉ ngơi sau 3 ngày bệnh sẽ khỏi. Có thể chườm nóng lạnh, xoa bóp hoặc kéo giãn trong vòng 24 giờ đầu, tình trạng đau sẽ đỡ.

- Vận động hoặc làm việc trong một tư thế cột sống sai lệch, gây trượt nhẹ các khớp cột sống và đĩa đệm, cũng gây nên đau lưng cấp. Người bệnh có cảm giác đau nhức khu trú tại một vị trí, sờ nắn có cảm giác đau. Nếu tổn thương ở mức nhẹ, kéo giãn cột sống đau sẽ khỏi sau 3 ngày. Có thể xoa bóp, chườm nóng lạnh, nằm nghỉ ngơi, dấu hiệu đau sẽ đỡ.

- Khi cột sống phải chịu sự đè nén của trọng lượng cơ thể hay vật nặng, các đĩa đệm bị đè nén quá mức cũng gây đau lưng cấp. Nếu kéo giãn cột sống, dấu hiệu đau sẽ khỏi sau 3 ngày.

- Đi giầy hoặc dép cao gót làm cho trọng lực cơ thể dồn về phía trước, đốt sống lưng L4 và L5 dễ bị trượt ra trước, gây chèn ép mạch máu và thần kinh, cũng có thể gây đau lưng cấp. Nếu tổn thương nhẹ, kéo giãn cột sống có thể khỏi sau 3 ngày.

- Một số tổn thương thực thể gây đau lưng cấp như, thoát vị đĩa đệm, trượt đốt sống, gai đôi cột sống, thoái hoá cột sống, ung thư, lao... cũng gây đau lưng cấp. Áp dụng các biện pháp điều trị như kéo giãn cột sống, nằm nghỉ ngơi, chờm, xoa bóp, dấu hiệu đau không giảm hoặc chỉ giảm nhẹ tức thì, khi ấy cần phải đến khám bác sĩ để được chẩn đoán nguyên nhân và điều trị đúng đắn.


Các phương pháp tự điều trị đau lưng cấp

1. Nằm nghỉ ngơi: Tư thế nằm ngửa thả lỏng người thoải mái trên giường cứng, không nằm giường có đệm mềm để tránh đè ép vào mạch máu và cơ. Đảm bảo nguyên tắc giữ đường cong sinh lý cột sống, đầu, vai, mông, gót chân chạm giường.

Dùng một gối lót dưới cột sống cổ, chú ý không được kê gối trên đầu. Một gối mỏng kê dưới lưng. Một gối kê dưới kheo. Sau 30 phút, nhẹ nhàng xoay nghiêng người để thay đổi tư thế. Khi dậy, xoay người nằm nghiêng để dậy từ từ. Phương pháp có thể kéo dài tối đa trong 3 ngày, nếu không khỏi thì cần phải đi khám bác sĩ chuyên khoa.

2. Kéo giãn cột sống: Tốt nhất là dùng áo treo cột sống. Có thể đu hai tay trên xà, hoặc treo người ngược kiểu tư thế tập xà trong vòng 5 – 10 phút. Phương pháp này áp dụng trong 2 ngày, nếu không đỡ thì phải chuyển phương pháp khác hoặc khám chuyên khoa.

3. Xoa bóp: Dùng tay xoa, bóp, day, đấm, chặt nhẹ nhàng hai bên cột sống khoảng 30 phút. Có thể sử dụng các động tác kéo rút như trong mát xa, nhưng phải nắm được kỹ thuật và đảm bảo an toàn cho người bệnh.

4. Chườm nóng: Dùng khăn tẩm nước nóng vừa phải đắp lên cột sống lưng trong vòng 30 phút để làm giãn cơ, dây chăng, mạch máu. Phương pháp này chỉ áp dụng trong 24 giờ đầu tiên.

5. Chườm lạnh: Dùng túi đựng nước đá chườm lên cột sống lưng trong vòng 30 phút, có tác dụng co mạch, làm giảm đau tức thì. Phương pháp chỉ áp dụng khi đau trong vòng 24 tiếng.
BS Trần Văn Phúc (Bệnh viện Xanh Pôn)(Theo Dân trí)

VAI TRÒ CỦA CÁC BIỆN PHÁP KHÔNG DÙNG THUỐC(*) TRONG ĐIỀU TRỊ CÁC BỆNH XƯƠNG - KHỚP?

Các biện pháp điều trị không dùng thuốc bao gồm: giáo dục sức khỏe, tập luyện (thể chất, tinh thần), ăn uống, sinh hoạt. Trong điều trị các bệnh xương khớp mạn tính các biện pháp điều trị không dùng thuốc luôn luôn được coi trọng và cần phối hợp chặt chẽ với các điều trị bằng thuốc. Các biện pháp này động viên được tính chủ động và tích cực của bản thân mỗi người bệnh, góp phần làm tăng hiệu quả điều trị, làm giảm tối đa các tổn thương thực thể ở xương và khớp, bảo vệ được chức năng vận động của khớp, bảo vệ sức khỏe chung đồng thời bảo đảm cho người bệnh một cuộc sống tâm-sinh lý bình thường, có ích cho bản thân, gia đình và xã hội.
Các biện pháp không dùng thuốc luôn luôn được xếp trong mục điều trị hỗ trợ, có vai trò quan trọng, không thể thiếu được trong điều trị các bệnh xương-khớp.
● Điều trị triệu chứng nhằm làm giảm đau, giảm sưng và cải thiện vận động của khớp
● Điều trị bệnh nhằm làm ngưng hoặc làm chậm sự tiến triển của bệnh.
● Điều trị hỗ trợ nhằm cải thiện vận động của khớp, chống teo cơ, cứng khớp, loãng xương, duy trì và bảo vệ chức năng của khớp, sửa chữa các di chứng của bệnh, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh và hỗ trợ cho các thuốc điều trị.
● Điều trị các biến chứng của các thuốc điều trị.
Các điều trị này luôn luôn cần thiết, không thể thay thế cho nhau và không thể tách rời nhau. Điều trị triệu chứng, Điều trị bệnh và Điều trị các biến chứng của điều trị chủ yều dựa vào thuốc còn Điều trị hỗ trợ chủ yếu dựa vào các biện pháp không dùng thuốc. Giải quyết đầy đủ các mục tiêu nêu trên là cách điều trị toàn diện, góp phần tạo nên kết quả của điều trị, giúp người bệnh duy trì một cuộc sống bình thường, không bị tách biệt khỏi gia đình và xã hội.
Sau đây là những biện pháp điều trị không dùng thuốc cơ bản áp dụng cho các bệnh xương - khớp mạn tính (Đây chỉ là những nét chung nhất, có tính nguyên tắc. Đối với từng loại bệnh khớp, từng bệnh nhân cụ thể các chi tiết sẽ có thay đổi để phù hợp với từng bệnh lý, tuổi và sức khỏe của mỗi người bệnh. (Để có các biện pháp chính xác nên nhờ bác sỹ tư vấn )

(*) Các biện pháp không dùng thuốc: Danh từ “thuốc” trong bài viết này chỉ đề cập đến các thuốc của Y học hiện đại, không bao gồm thuốc Y học dân tộc.

1. Giáo dục sức khỏe:
Đây được coi là biện pháp quan trọng hàng đầu, có ý nghĩa quyết định đối với việc điều trị các bệnh xương - khớp mạn tính. Đây là nhiệm vụ của mọi nhân viên y tế, của toàn ngành y tế và các tổ chức văn hoá - xã hội vì mục tiêu Sức khỏe cho mọi người. Mọi người cần quan tâm hơn nữa tới các thông tin cần thiết trên các phương tiện thông tin (sách, báo, tạp chí, truyền thanh, truyền hình...) về nhóm bệnh phổ biến mang tính xã hội này. Qua qua đó nhận thức được tầm quan trọng và tỷ lệ mắc của các bệnh xương - khớp, diễn biến của bệnh, tác hại của bệnh, tác hại có thể có của các thuốc điều trị, tác hại của việc điều trị tùy tiện, không khoa học, khả năng của Y học có thể đem lại cho người bệnh và vai trò không thể thiếu của việc luyện tập, việc tự mình có ý thức bảo vệ và tăng cường sức khỏe, bảo vệ và tăng cường các chức năng sinh lý của các khớp, không quá lạm dụng và ỉ lại vào thuốc .

2. Chế độ nghỉ ngơi, sinh hoạt:
● Khi bị viêm cấp (biểu hiện: Sưng, nóng, đỏ, đau), các khớp cần được nghỉ ngơi hoàn toàn ở tư thế cơ năng.
● Tư thế cơ năng của mỗi khớp là tư thế giúp khớp của người bệnh ít bị tàn phế nhất nếu chẳng may khớp có bị dính hay bị cứng. Tư thế cơ năng của mỗi khớp không giống nhau.
- Tư thế cơ năng của khớp gối là duỗi thẳng chân, tuyệt đối không kê, độn ở khoeo. Với tư thế này nếu có bị cứng hay dính khớp gối bệnh nhân vẫn có thế đi lại được.
- Tư thế cơ năng của khớp khuỷu là gấp tay 900, ở tư thế này nếu có bị dính hay cứng khớp người bệnh vẫn có thể sử dụng 2 bàn tay để tự phục vụ bản thân như xúc cơm, cầm ly, chén, chải tóc...
● Sau giai đoạn viêm cấp thời gian nghỉ ngơi của người bệnh chỉ cần 8 đến 10 giờ mỗi ngày, 8 giờ cho ngủ buổi tối, 1 - 2 giờ cho ngủ trưa. Khi ngủ cũng cố gắng để các khớp ở tư thế cơ năng. Cần cố gắng tạo việc làm phù hợp cho mỗi người bệnh, tránh sự nhàn rỗi, tránh nằm ì trên giường nhiều giờ. Điều này sẽ gây ảnh hưởng không tốt đến tâm lý và sức khỏe của người bệnh.
● Chế độ sinh hoạt: ngoài giai đoạn cấp tính người bệnh cần cố gắng duy trì một chế độ sinh hoạt bình thường (tránh các hoạt động quá sức cho khớp, tránh các động tác hoặc tư thế làm khớp co hay giãn quá mức), không quá gắng sức, không dầm mưa, không để lạnh đột ngột, không thức quá khuya, có sự cân bằng giữa làm việc và nghỉ ngơi, cân bằng về tâm lý và sinh lý. Không khí gia đình, quan hệ vợ chồng, công việc hàng ngày, sự động viên, tạo điều kiện, sự quan tâm và hỗ trợ đúng mức của người thân là những ảnh hưởng rất tích cực trong điều trị.

3. Chế độ ăn uống
- Với các bệnh mãn tính tiêu biểu như: Viêm khớp dạng thấp, Viêm cột sống dính khớp, Thoái hoá khớp, Loãng xương
Cần một chế độ ăn giảm muối, tránh dùng rượu, tránh dùng các chất kích thích thần kinh, tăng cường Protid (từ nguồn động vật và thực vật), tăng cường calcium, tăng cường các vitamin nhóm B, vitamin C, vitamin D, vitamin E, tăng cường rau xanh và các chất xơ, uống nhiều nước…, tránh suy dinh dưỡng, tránh béo phì.
Lý do:
● Đa số các thuốc kháng viêm giảm đau dùng để điều trị triệu chứng các bệnh xương, khớp đều có tác dụng giữ muối (ít hoặc nhiều), đều tăng tác dụng phụ nếu người bệnh sử dụng rượu. Các thuốc kích thích thần kinh thường gây làm co cứng các cơ gây đau và hạn chế vận động.
● Rau xanh là nguồn cung cấp vitamine tự nhiên, ăn đủ các chất xơ, uống nhiều nước giúp cho tiêu hoá, tăng cường trao đổi chất và tránh táo bón.
● Bệnh nhân bệnh khớp thường bị loãng xương (rất cần Calcium, vitamine D và Protid) vì bản thân các bệnh về khớp, vì người bệnh ít hoặc không dám vận động do đau, vì tuổi tác và vì sử dụng một số thuốc trong điều trị (đặc biệt các thuốc nhóm corticosteroid)… Nên sử dụng sữa và các chế phẩm của sữa (yaourt, sữa tách bơ…), Protid từ cá (dễ tiêu hoá, ít Cholesterol, có acid béo nhóm Omega 3)
● Các quá trình viêm, các thuốc kháng viêm, tuổi tác, khả năng hoạt động, tình trạng sức khỏe… đều ảnh hưởng tới các quá trình chuyển hoá của người bệnh, đặc biệt chuyển hoá Protid.
- Với bệnh Gout (bệnh Thống phong), một bệnh khớp do rối loạn chuyển hoá, người bệnh cần có những chế độ ăn uống riêng như :
● Hạn chế Protid (dưới 50 g protein mỗi ngày – tương đương 200 g thịt nạc), tránh các thức ăn chứa nhiều nhân purin như tim, gan, thận, óc, hột vịt lộn, cá chích, cá đối, cá sardin…
● Tránh các yếu tố nguy cơ như : không uống rượu, không hút thuốc lá, không ăn uống quá độ, không sử dụng thuốc lợi tiểu, aspirin, corticosteroids…
● Hạn chế muối, đường, mỡ (nếu có kèm Cao huyết áp, Rối loạn lipid máu, Tiểu đường, béo phì…)
● Uống nhiều nước, nên uống các loại nước khoáng có gas (bicarbonate) để tăng thải acid uric qua đường tiểu.

4. Tập vận động các khớp
- Người bệnh cần tập vận động càng sớm càng tốt (ngay sau giai đoạn viêm cấp), tập từ từ, tăng dần, từ tập thụ động (lúc đầu), chuyển dần sang tập chủ động, xen kẽ thời gian tập và thời gian nghỉ để các khớp thích nghi dần, vận động ở mọi tư thế, mọi thời gian. Đây là biện pháp hữu hiệu nhất để chống teo cơ, chống cứng khớp, chống dính khớp, bảo vệ và duy trì chức năng vận động của khớp.
- Có 2 cách tập, tập thụ động và tập chủ động
● Tập thụ động (Khi người bệnh chưa tự tập được thì nhân viên y tế và/hoặc người thân tập cho người bệnh)
● Tập chủ động (Người bệnh tự tập). Tập chủ động có tác dụng tốt hơn hẳn tập thụ động vì vậy người bệnh cần tập chủ động càng sớm càng tốt.
- Tập theo các vận động sinh lý của các khớp, tập nhiều lần, thời gian tập trải đều trong ngày, tránh tập quá lâu một lần rồi bỏ bẵng cả ngày, cường độ tập phải tăng dần tùy tình trạng sức khỏe và sự thích nghi của cơ thể mỗi người. Khi tập nếu thấy đau, cần nghỉ hoặc giảm cường độ, hết đau lại tập tiếp. Các khớp chiụ trọng lượng của cơ thể như khớp gối, khớp cột sống, khớp háng, khớp cổ chân... cần được tập chủ yếu ở tư thế nằm hoặc ngồi (không chiụ sức nặng của cơ thể). Các thầy thuốc điều trị sẽ trực tiếp hướng dẫn cách tập cho từng bệnh và cho từng khớp cụ thể.
- Tập vận động các khớp cần được duy trì liên tục và phải trở thành một thói quen trong sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.
- Đối với bệnh Viêm cột sống dính khớp, các cơ thường bị co cứng, các dây chằng thường bị vôi hoá làm hạn chế sự giãn của cột sống và lồng ngực nên cần cho bệnh nhân vận động ở dưới nước (bơi, tắm nước khoáng…).
- Đối với bệnh Thoái hóa khớp gối, khi vận động nên tránh làm tăng chịu lực lên khớp gối, tránh các tư thế gấp gối quá mức (ngồi xổm, ngồi bó gối…). Đi bộ ngắn, đường bằng phẳng, hạn chế lên xuống cầu thang, đi tay không, không mang xách gì nặng. Tập khớp gối chủ yếu tư thế ngồi ghế, nằm, đạp xe đạp (khớp gối không phải chịu lực).

5. Vật lý trị liệu

Là các biện pháp dùng sức nóng, dùng tia hồng ngoại, dùng sóng ngắn hoặc trao đổi ion ... để góp phần làm giảm đau, giảm sưng, giảm co cơ... Vật lý trị trị liệu luôn luôn được kết hợp với vận động trị liệu.

6. Phục hồi chức năng
Bao gồm vận động trị liệu, vật lý trị liệu và chỉnh hình là các biện pháp mà các nhân viên y tế sử dụng để hướng dẫn, trợ giúp cho người bệnh hoặc can thiệp nhằm khắc phục các di chứng của bệnh, phục hồi các chức năng của khớp, duy trì tối đa những hoạt động cần thiết trong sinh hoạt hàng ngày.

7. Châm cứu, bấm huyện, xoa bóp và các thuốc dùng ngoài
- Châm cứu theo lý luận của Y học dân tộc nhằm làm cho khí huyết lưu thông để giảm đau (theo quan niệm Thống bất thông - Thông bất thống). Theo nghiên cứu của Y học hiện đại, châm cứu có tác dụng ức chế phản xạ đau và kích thích cơ thể tiết ra một loại morphin nội sinh gọi là endorphin, có tác dụng giảm đau. Châm cứu được sử dụng để điều trị hỗ trợ, giảm đau, giảm viêm, giãn cơ, kích thích các thần kinh ngoại vi ... từ đó tăng cường khả năng vận động cho người bệnh.
- Bấm huyệt có tác dụng làm giãn các cơ bị co cứng do phản ứng viêm.
- Xoa bóp làm máu lưu thông, giãn cơ, giảm đau, chống teo cơ cứng khớp
- Các thuốc đắp và xoa ngoài: thường là một số vị thuốc có vị nóng, ấm và tinh dầu, có tác dụng hỗ trợ làm giãn mạch, giảm xung huyết, giảm sưng, giảm đau, giãn cơ... đặc biệt ở các phần mềm quanh khớp.

8. Thuốc y học dân tộc (bao gồm cả thuốc Đông y và Nam y)
Được coi là điều trị hỗ trợ, được sử dụng sau giai đoạn cấp tính nhằm nâng cao sức khỏe người bệnh, giảm đau, giảm viêm nhẹ, củng cố và duy trì kết quả điều trị.
Cần hết sức tránh các loại thuốc “gia truyền”, thuốc tễ, “thuốc dân tộc”, thuốc không rõ nguồn gốc… Hiện tại trên thị trường còn lưu hành nhiều loại thuốc nêu trên nhưng được pha trộn tân dược: dexamethason, ibuprofen, phenylbutazone… (thuốc giả).

9. Tâm lý trị liệu
Là các biện pháp về mặt tâm lý - xã hội giúp người bệnh giải tỏa được sự lo lắng, buồn phiền, bi quan, chán nản, gạt bỏ những suy nghĩ tiêu cực, tin tưởng ở chuyên môn, tích cực vận động, tập luyện, hợp tác tốt với thầy thuốc. Ngoaiø gia đình và bè bạn, người bệnh còn cần được các tổ chức xã hội và đoàn thể giúp đỡ, hướng dẫn, động viên và tạo điều kiện để người bệnh có thể có những việc làm phù hợp, có những thu nhập ổn định. Công việc sẽ giúp người bệnh cảm thấy tự tin, thấy mình có ích cho gia đình và xã hội, có mục tiêu để phấn đấu, vươn lên, tạo niềm vui, tránh sự cô đơn, mặc cảm, ỉ lại và phụ thuộc.

Kết luận:
Trong việc điều trị các bệnh xương - khớp mãn tính, các biện pháp điều trị không dùng thuốc tuy không thay thế được các điều trị bằng thuốc nhưng có vai trò rất quan trọng, không thể thiếu trong bất cứ giai đoạn nào của điều trị, có tác dụng tăng cường, duy trì và củng cố kết quả điều trị, giảm bớt số lượng thuốc phải sử dụng. Các biện pháp này chủ yếu dựa vào bản thân người bệnh, nhằm động viên tính tích cực, chủ động, kiên trì, bền bỉ, lạc quan để sống chung với bệnh và chiến thắng bệnh tật. Đây là một phần việc rất quan trọng mà không ai có thể làm thay cho người bệnh.
(Hồng - Sưu tầm)

Những tấm lòng Việt kiều vì người khuyết tật

Thứ Ba, 17/04/2007, 17:50
Trong những năm qua, không chỉ các cơ quan chức năng, mà nhiều người khuyết tật trong nước cũng đã quen với những cái tên như VNAH, SAP- VN, những tổ chức từ thiện do Việt kiều sáng lập để giúp người tàn tật hoà nhập với cuộc sống.
Sau hơn 17 năm thành lập, đến nay, Hội trợ giúp người khuyết tật Việt Nam (VNAH) do ông Trần Văn Ca (Việt kiều Mỹ) khởi xướng, đã cung cấp miễn phí trên 70.000 dụng cụ chỉnh hình và trên 13.000 xe lăn, xe lắc cho người tàn tật Việt Nam.
VNAH cũng đã hỗ trợ sửa chữa, cải tạo và cung cấp thiết bị cho 12 trung tâm dạy nghề và dịch vụ việc làm dành cho người tàn tật; tài trợ xây dựng hơn 20 trường học có khả năng tiếp nhận trẻ em tàn tật.
Không chỉ về vật chất, VNAH còn hợp tác với một số bộ ngành trong nước đẩy mạnh việc thực thi Pháp lệnh về về người tàn tật. Đáng kể là việc giúp Bộ Xây dựng soạn thảo và ban hành bộ tiêu chuẩn xây dựng thiết kế công trình đảm bảo để người tàn tật có thể tiếp cận sử dụng; hỗ trợ Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội thành lập văn phòng điều phối về người tàn tật.
Nhờ có uy tín từ những hoạt động hiệu quả, VNAH đã nhận được các khoản quyên góp khá thường xuyên từ quỹ NIPPON (Nhật Bản), Hội cựu chiến binh Mỹ, Cơ quan Viện trợ Phát triển Hoa Kỳ (USAID) và nhiều người Việt tại Hoa Kỳ.
Một địa chỉ khác cũng khá quen thuộc với người khuyết tật Việt Nam là Hội từ thiện SAP- VN do tiến sĩ Huỳnh Phước Đương (Việt kiều Mỹ) sáng lập. Bản thân ông là một người khuyết tật do trúng mìn trong chiến tranh khi còn ở Việt Nam.
Thành lập năm 1992, bằng các chương trình phẫu thuật cho trẻ khuyết tật, xây trường học cho vùng sâu cùng xa, tặng xe lăn cho người khuyết tật, sau một thời gian hoạt động, hội SAP- VN đã kết nối được những tấm lòng hảo tâm trong cộng đồng người Việt tại Mỹ trong việc giúp đỡ người khuyết tật, nghèo khó ở trong nước.
Nói về hội từ thiện của mình, Tiến sĩ Đương cho biết, những người đến với SAP trước hết là những người có tấm lòng, yêu thích công việc từ thiện nên mới gắn bó được lâu dài. Họ làm việc tự nguyện, không được trả lương.
Còn với cộng đồng người Việt ở Berlin (Đức), năm nay là năm thứ bảy họ chứng kiến những việc làm âm thầm đầy tình nghĩa dành cho người tật nguyền ở Việt Nam của Chương trình xe lăn Berlin do anh Nguyễn Văn Kha và chị Lan Hương, cùng là người Việt Nam sống ở Đức, sáng lập và điều hành.
Kể từ 50 chiếc xe đầu tiên được trao tặng năm 2000, với tổng trị giá 5.000 USD, đến nay, chương trình đã trao tặng được gần 900 chiếc xe lăn cho người khuyết tật nhiều tỉnh, thành phố như Đắk Lắk, Lâm Đồng, Đồng Nai, Cao Bằng, An Giang, Yên Bái.
Theo TTXVN

Người gây quỹ từ thiện triệu “đô”

Chủ Nhật, 22/04/2007, 15:02
TPO - Với 16 năm làm từ thiện tại Việt Nam, Hội trợ giúp người tàn tật Việt Nam (VNAH) do ông Trần Văn Ca, Việt kiều Mỹ sáng lập đã cung cấp miễn phí hơn 100.000 chân tay giả, xe lăn cho người tàn tật ở Việt Nam.
Chỉ riêng năm 2003, ông Ca đã quyên góp được 1,7 triệu USD để mua chân tay giả và xe lăn cho những người tàn tật. Thế nhưng, ông Ca luôn từ chối nói về mình với lý do: “Những công việc tôi làm mới chỉ là hạt cát trong đại dương”.
Làm nhiều, nói ít, có lẽ, đó là tính cách của Trần Văn Ca. Trong một thời gian dài hoạt động tại Việt Nam, hầu như chẳng mấy người biết tới công việc thầm lặng của ông Ca và VNAH.
Những chuyến trở về Việt Nam của ông cứ mau dần, và mỗi lần trở lại đều có những món “quà”. Khi là những chiếc chân tay giả, xe lăn, xe lắc, khi là đoàn bác sỹ khám chữa bệnh miễn phí cho những người nghèo, nguời tàn tật.
Gần đây nhất, tháng 3/2007, ông đưa đoàn bác sỹ tình nguyện Mỹ - Việt tới khám chữa bệnh tại các tỉnh phía Nam. Tháng 4/2007, ông trở lại Việt Nam với chuyến đi tặng chân tay giả và xe lăn ở Thái Bình.
Cho tới nay, hoạt động của Hội đã vươn tới những vùng sâu, vùng xa của Việt Nam, từ Thái Nguyên, Cao Bằng tới các tỉnh ĐBSCL. “Quy mô chương trình của chúng tôi nhỏ, nhưng thiết thực và được Chính phủ Việt Nam đánh giá cao” - Ông Ca phấn khởi cho biết.
Trở về
Năm 2003, tờ Washington Post đã có bài viết về ông Trần Văn Ca với tựa đề: Đi để trở về, trong đó ca ngợi ông là một nhà hảo tâm. Ban đầu, chỉ là một ít tiền dành dụm được, gửi về nước cho bố mẹ ở Việt Nam coi như là bổn phận của một người con.
Hơn 30 năm sau ngày sang Mỹ, sau những nhọc nhằn thuở ban đầu, Trần Văn Ca đã trở thành người chủ của một nhà hàng sang trọng rộng 5 ha tại Great Falls.
Sau một chuyến trở về Việt Nam và cuộc gặp gỡ với một thương binh cụt cả hai chân lê trên hè phố, ông mới ngộ ra một điều rằng, thật quá ích kỷ nếu chỉ biết giúp đỡ cho mỗi gia đình mình.
Từ bỏ công việc kinh doanh nhà hàng đầy triển vọng, ông thành lập Hội Hỗ trợ người tàn tật Việt Nam tại Virginia (Mỹ) năm 1991 với 10.000 USD. Số tiền này dùng để mua xe lăn cho người tàn tật gửi về nước.
Cho tới nay, Hội của ông đã xây dựng được hai xưởng sản xuất chân tay giả ngay tại Việt Nam vừa tiết kiệm được chi phí vừa tạo công ăn việc làm cho người tàn tật.
Đợt tặng xe lăn gần đây nhất cho người tàn tật VN của VNAH
Tờ Reader’s Digest cũng cho biết, Trần Văn Ca đã từ bỏ 5 nhà hàng ăn nhanh kiểu Mexico tên là Taco Amingo và ngôi biệt thự có tới 8 phòng ngủ trị giá hàng triệu đô la ở Mỹ để trở về Việt Nam làm từ thiện.
Đến nay VNAH đã nhận tài trợ từ Cơ quan Phát triển quốc tế của Mỹ (USAID) tổng cộng 5,6 triệu USD cho các dự án hỗ trợ người tàn tật ở Việt Nam.
Tháng 11/2006, Quốc hội Mỹ đồng ý chuẩn chi khoản hỗ trợ trị giá 400.000 USD cho VNAH để xây dựng một trung tâm phục hồi sức khỏe tại Đà Nẵng. Dự án này nằm trong khuôn khổ chương trình Các bệnh viện và trường học Mỹ ở nước ngoài (ASHA).

Trăn trở “đầu ra” cho người khuyết tật
Ông Ca nhận ra một điều, nếu chỉ đào tạo nghề cho người tàn tật thì sẽ là một lãng phí lớn nếu không biết cách tạo “đầu ra” cho họ. Mô hình liên kết giữa đào tạo nghề và việc làm đang được VNAH triển khai thí điểm tại Đông Anh (Hà Nội), Đà Lạt (Lâm Đồng).
Ông Ca cho biết, cần phải chủ động tìm đến các liên doanh, doanh nghiệp, các cơ quan sử dụng lao động đề nghị họ giúp đỡ bằng cách mình đào tạo nghề giúp họ, họ nhận giúp học viên cho mình.
Thật bất ngờ, chương trình thí điểm đã có dấu hiệu khả quan. Dự án đào tạo nghề tại Đà Lạt của VNAH đã nhận được sự ủng hộ nhiệt tình của Cty Gia Hùng. Không những Cty hứa sẽ nhận những người khuyết tật vào làm việc, mà trong quá trình đào tạo nghề, họ còn cử chuyên viên tới giúp đỡ cả chuyên môn lẫn kỹ thuật như tặng trang thiết bị may, phụ liệu may...
“Đây là dự án hỗn hợp đầu vào, đầu ra khép kín đảm bảo hiệu quả, tránh lãng phí và cũng khuyến khích được người tàn tật theo học. Trên 90% học viên đã có công ăn việc làm ổn định sau khi kết thúc khóa học” - Ông Ca cho biết.
Trong 16 năm qua, VNAH đã phẫu thuật, chỉnh hình cho hàng ngàn trẻ em tàn tật, hỗ trợ dạy nghề và tạo việc làm cho hơn 2.000 thanh thiếu niên nghèo, tàn tật, nạn nhân chất độc da cam, giúp hơn 6.000 trẻ em nghèo, mồ côi, trẻ đường phố và gia đình các em hồi gia, học tập, học nghề, xóa đói giảm nghèo, xây dựng hơn 35 trường học tại các vùng nông thôn và miền núi nghèo, tổ chức các chuyến công tác khám chữa bệnh miễn phí với y, bác sỹ và tình nguyện viên từ Hoa Kỳ và các dự án tuyên truyền phòng chống HIV/AIDS.
VNAH là tổ chức phi chính phủ của người Việt ở nước ngoài đầu tiên được cấp giấy phép thành lập văn phòng đại diện tại Hà Nội.
Lan Anh (Báo Tiền phong)